Više od 3,6 miliona dokumenata procurela su iz šest kiparskih i jedne letonske agencije za pružanje finansijskih usluga u ruke istraživačkih novinara. Ona otkrivaju kako je ruski oligarh Roman Abramovič kontrolisao fudbalere, dok je drugi uticajni ruski oligarh tajno plaćao poznatog nemačkog novinara, kao i niz drugih tajni iz sveta ofšora.
Izvor: ICIJ
Do procurelih dokumenata došli su novinari Međunarodnog konzorcijuma istraživačkih novinara (ICIJ) i nemačkog Paper Trail Media, koje su zatim podelili sa medijskim partnerima širom sveta, među kojima je i KRIK.
U pitanju su dokumenta iz šest kompanija sa Kipra koje pružaju finansijske usluge: Connected Sky, Cypcodirect, DJC Accountants, Kallias & Associates, Merit Kapital i Merit Servus, kao i jedne letonske firme Dataset SIA.
Dokumenta se odnose na period od sredine 1990-ih do aprila 2022, a među njima su papiri o vlasništvu kompanija, organizacione šeme firmi, finansijski izveštaji, podaci o novčanim transakcijama, bankovnim računima, kao i mejlovi koje su zaposleni u agencijama razmenjivali sa klijentima.
Novinari su dokumenta analizirali osam meseci, a istraživanje nazvali „Poverljivo sa Kipra“. Ono pokazuje da ostrvska država Kipar igra značajnu ulogu u tajnom prebacivanju prljavog novca za autokratski režim ruskog predsednika Vladimira Putina, kao i druge diktatore.
U dokumentima novinari su otkrili da su kiparske firme među klijentima imale 96 Rusa koji su bili pod sankcijama Zapada ili Ukrajine. Među njima su 44 javna funkcionera, njihovi rođaci ili druge osobe povezane sa državnim kompanijama i organizacijama za koje se smatra da zaslužuju dodatnu kontrolu zbog povećanog rizika od korupcije ili drugih nezakonitih aktivnosti. ICIJ je u papirima pronašao oko 800 kompanija i trustova registrovanih na ofšoru, a koje su bile u vlasništvu ili pod kontrolom Rusa koji su pod sankcijama.
Dokumenta pružaju uvid i u raskošan način života oligarha – otkrivaju njihove jahte, neprocenjive umetničke kolekcije Matisa, Monea i Lusijana Frojda, kao i privatne koncerte na kojima su nastupili Ejmi Vajnhaus, Red Hot Chili Pepers i druge poznate zvezde.
Roman Abramovič i fudbaleri
„Poverljivo sa Kipra“ otkriva da je među klijentima kiparske agencije Merit Servus bio i jedan od najistaknutijih ruskih oligarha, Roman Abramovič. Milijarder koji dugo živi u Velikoj Britaniji, bio je član Putinovog užeg kruga od kasnih 1990-ih, a nadaleko je postao poznat kao dugogodišnji vlasnik fudbalskog kluba Čelsi.
Kiparska agencija je pomogala Abramoviču da upravlja nad više od 14 fondova registrovanih na Kipru. Merit Servus je pružao usluge i Abramovičevim ofšor kompanijama, uključujući Ostrvo Man, Džersi i Britanska Devičanska Ostrva, gde je registrovano gotovo 100 njegovih kompanija, utvrdio je ICIJ.
Projekat „Poverljivo sa Kipra“ otkriva i da su kompanije koje kontroliše Abramovič tajno zaobišle međunarodna fudbalska pravila, koja su bila osmišljena da ograniče vlasnika bogatog tima da finansira uspeh svog kluba.
Dokumenta takođe pokazuju da je Abramovič u partnerstvu sa fudbalskim agentom Pinhasom „Pini“ Zahavijem stekao prava na najmanje 21 fudbalera, uključujući neke mlađe od 18 godina. Takve aranžmane, poznate kao „vlasništvo treće strane“, međunarodno fudbalsko telo FIFA smatrala je oblikom eksploatacije igrača.
Abramovič je bio primoran da proda klub nakon što je prošle godine bio pod sankcijama Velike Britanije i EU.
Tajne isplate za nemačkog novinara
Hubert Zajpel, sedamdesettrogodišnji nemački novinar, pisac i autor dokumentarnih filmova, stekao je slavu i dobijao nagrade i priznanja jer je izveštavao o Rusiji i njenom autokratskom lideru Vladimiru Putinu. Brend je izgradio reklamirajući odnos sa ruskim predsednikom, objavljujući njihove zajedničke fotografije iz lova u Sibiru i vožnje Moskvom u limuzini. Tokom godina, nemački mediji i izdavačka industrija Zajpela su proglasili jednim od vodećih analitičara Rusije u zemlji.
Procureli dokumenti, međutim, otkrivaju da je 2018. i 2019. godine Zajpel primio dve uplate u ukupnom iznosu od 738.000 dolara kao „sponzorstvo“ od kompanije povezane sa Aleksejem Mordašovim, ruskim oligarhom koji je trenutno pod sankcijama u SAD i Evropi zbog svoje bliske veze sa Kremljem.
Rukom pisana beleška na dokumentu iz 2018. otkriva da je sponzorstvo bilo „za pisanje knjige o političkom okruženju u Ruskoj Federaciji“. Druga beleška odnosi se na sporazum iz 2013. o „Putinovoj biografiji“. Novinar je dve godine kasnije objavio knjigu o Putinu.
Zajpel je ranije negirao da je na platnom spisku Kremlja, odgovorivši na pitanje o tome tokom radio intervjua 2021, odlučnim „Ne!“
Uloga PwC-a
Projekat „Poverljivo sa Kipra“ pokazuje i da je globalna računovodstvena firma PwC, ranije poznata kao „Price Waterhouse Coopers“, stavila svoju kiparsku kancelariju sa 1.100 zaposlenih u službu Putinovih saveznika usred invazije Rusije na Ukrajinu.
Dokumenta otkrivaju kako je PwC pomogao Alekseju Mordašovu, jednom od najbogatijih ruskih industrijalaca, da investiciju od 1,4 milijarde dolara prebaci sa svog imena samo dan nakon što su mu uvedene zapadne sankcije. Otprilike u isto vreme, ova kompanija pomogla je prilikom transfera 100 miliona dolara za nekoliko ruskih oligarha koje će Ujedinjeno Kraljevstvo brzo nakon toga proglasiti osobama koje tajno pomažu Putinu da vodi rat protiv Ukrajine.
ICIJ je otkrio da je PwC sa Kipra radio sa najmanje 12 od 25 Rusa koji su već bili predmet sankcija zapadnih vlada ili Ukrajine nakon ruske aneksije Krima 2014. i rata u Donbasu. Kompaniji je trebalo nekoliko meseci nakon ruske invazije na Ukrajinu 2022. da naredi svojim filijalama da prestanu da rade za sankcionisane klijente.
